Hoe lekker het ook is om Netflix te bingen, eindeloos door TikTok te scrollen of met je vriendinnen junkfood te eten op de bank… écht goed voor ons brein is het niet. Dit wordt ook wel cheap dopamine genoemd. Maar wat is dat precies? En hoe voorkom je het?
Help! Is mijn brein lui?
Een dagje vrij en niets op de planning hebben staan? Heerlijk! Urenlang scrollen, series kijken en een zak chips erbij voelt dan misschien als ultieme ontspanning. Toch is het vaak zo dat je je daarna leeg en futloos voelt, alsof al je energie is weggezogen. Hoe kan dat?
Het antwoord zit in de manier waarop je brein met beloning omgaat. Scrollen, een wijntje, junkfood of eindeloos tv kijken geven je telkens kleine, snelle dopamine-hits: korte momentjes van motivatie en plezier. Even voelt dat fijn, maar op de lange termijn raakt je brein er juist lui en vooral uitgeput van.
Gelukkig zijn er ook activiteiten die je wél een goed dopaminegevoel geven. Denk aan dingen die je echt voldoening en energie opleveren, zoals sporten, een nieuwe skill leren, journaling. Nu hoor ik je denken: “Hoe zorg ik er dan voor dat ik dat bétere dopaminegevoel ervaar?” No worries, wij zochten het voor je uit en delen tips om je brein happy te houden.
“Wacht, wat is dopamine eigenlijk?”
Dopamine moet je eigenlijk zien als het beloningscentrum van je brein. Bij elke prestatie, zoals een 10 halen voor die ene moeilijke toets waar je uren voor gestudeerd hebt of veel views krijgen op die ene tiktok, komt het stofje vrij. Vaak zorgt het voor een gevoel van voldoening, wat vaak heel fijn aanvoelt.
Dat fijne gevoel kan best verslavend werken, vergelijk het maar met een stukje chocolade eten, het blijft nooit bij één hapje, je wilt er meer en meer van hebben. Zo geldt dat ook voor dopamine.
En hoe kom je het snelst aan deze dopamine-hits? Juist, door snel even door TikTok te scrollen en te lachen om een paar filmpjes of likes te krijgen op je nieuwe Instagram-dump. Je brein raakt zo snel gewend aan deze kleine momenten van plezier, dat het moeite ervaart met de harder stuff, zoals sporten, lezen of iets nieuws leren. Je hebt vast weleens gemerkt dat het dan heel moeilijk is om je te focussen en dat komt dus doordat je je brein lui hebt gemaakt. Zonde eigenlijk…
Zo kies je voor “goede” dopamine
Gelukkig hoef je niet al je favoriete guilty pleasures op te geven. Het gaat erom dat je balans vindt en je brein vaker beloont met activiteiten die op de langetermijnvoldoening geven. Hier zijn een paar tips:
Tip 1: Tijd om je beloning uit te stellen
Probeer iets te doen waarbij de beloning niet direct komt. Dit klinkt misschien eerst wat saai, maar geloof ons: het wérkt echt! Ga dat nieuwe sportlesje volgen, leer een nieuwe skill die je altijd al wilde kunnen of pak eindelijk dat boek erbij (ja, die ene die al maanden stof ligt te verzamelen op je nachtkastje). Door je beloning een beetje uit te stellen, maak je je dopamine-shot extra krachtig. Hoe meer moeite je erin stopt, hoe waardevoller en fijner de beloning voelt.
Tip 2: Zeg maar bye tegen het scrollen
Voor velen zal dit een moeilijke zijn, maar probeer je telefoon wat vaker weg te leggen. Leg hem bijvoorbeeld in een bureaula die op slot kan of stel specifieke “no-scroll-momenten” in. Bijvoorbeeld: de eerste 30 minuten na het opstaan (geef toe, het eerste wat waar we ‘s ochtends naar kijken is onze telefoon) en het laatste uur voor het slapen geen scherm. Door dit soort kleine aanpassingen door te voeren creëer je veel meer rust in je hoofd.
Tip 3: Maak de gezonde keuze de beste keuze
Wil je meer lezen? Leg je favoriete boek op je nachtkastje (zoek je nog wat leuke aanraders? Chloë tipt 5 boeken die je gelezen moet hebben) in plaats van je telefoon. Wil je vaker sporten? Zoek een leuk sportsetje uit en zet je sporttas de avond ervoor al klaar. Hoe minder drempels, hoe groter de kans dat je kiest voor de betere optie!
Tip 4: Stapje voor stapje
Doe het rustig aan: je hoeft echt niet in één keer álle cheap dopamine te schrappen. Doe het stapje voor stapje: kies één avond per week waarop je niet Netflix-binget of beperk je TikTok-tijd met een timer. Gaat dat goed? Neem het dan een stapje verder.
Tip 5: Laat dopamine niet al het werk doen
Nu je al deze nieuwe gezonde gewoontes hebt verzameld, mag jij jezelf belonen! In plaats van de dopamine al het werk te laten doen, plan nu zelf bewuste beloningsmomentjes in. Heb je een uur hard gestudeerd voor die wiskunde toets? Dan mag je als beloning een aflevering van je favoriete serie kijken. Zo blijft het leuk én haalbaar. Zoek je nog aanraders voor een paar leuke series? Pien deelt haar favoriete films en series!
Bron: Procrastination.com
